Cerkiew prawosławna w Sosnowcu.

I okazało się że był to mój ostatni wyjazd do Sosnowca w związku z pewną sprawą. Sprawa, czytaj budowa, dobiegła końca. Choć koniec ten to jakiś taki dziwny był. Przez prawie półtoraroczny okres mojego zaangażowania w Sosnowcu nie zrobiłem żadnego skoku w kierunku tak zwanego krajoznawstwa. Ostatnia okazja by to naprawić.

Zabytków trudno by się spodziewać po takim mieście jak Sosnowiec. Miasto nowe, ledwie stuletnie. Jest tam zaledwie kilka obiektów które można by próbować uznać za ciekawe. Jednak jednym z nich jest coś czego by długo szukać w naszej okolicy. Zabytkowa cerkiew.

Cerkiew prawosławna pod wezwaniem świętych Wiery, Nadieżdy i Liubow oraz Matki Ich Zofii.

Myśl o budowie po raz pierwszy pojawiła się w 1887. Zorganizowano składkę wśród sosnowieckich i łódzkich przemysłowców – ludzi tak zasłużonych dla rozwoju Sosnowca, jak: Schoenowie, Heinrich Dietel, Gamper, Kunitzy i in. – przeważnie ewangelików bądź wyznania mojżeszowego, którym zależało na dobrych układach z rosyjską władzą. Działkę otrzymano bezpłatnie od Kolei warszawsko-wiedeńskiej. 15 sierpnia 1888 położono kamień węgielny, a już 28 listopada roku następnego, świątynia została poświęcona przez biskupa lubelskiego Flawiana. Patronkami nowej cerkwi zostały: Wiera, Nadieżda i Liubow', córki św. Zofii, męczennice z czasów Hadriana. Budowa przebiegła bardzo szybko, co odbiło się na jakości budynku.

Nabożeństwa odprawiali pierwotnie księża z sąsiednich parafii na Maczkach, w Olkuszu i w Częstochowie. Ale już w kwietniu 1890 nowa cerkiew otrzymała pierwszego proboszcza – Joanna Wasiliewicza Lewickiego (z Kalwarii w Podlaskiem). 16 maja 1890 arcybiskup warszawsko-chełmski – Leoncjusz potwierdził powstanie samodzielnej parafii przy cerkwi pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadjeżdy, Ljub’wi i ich matki Zofii, do której przynależał powiat będziński, sztab tutejszej straży granicznej i urzędnicy celni. Obok powstał dom parafialny – siedziba duchownego i osobny domek dla starosty cerkiewnego.

Zbudowana z cegieł, cerkiew składa się z pięciu części. W centrum znajduje się ośmiobok, który z jednej strony podtrzymuje wieżę, a z drugiej prezbiterium. Środkową część świątyni przykrywa kopuła, którą widać jednak tylko od wewnątrz, ponieważ całość uwieńczona jest cebulastym hełmem. Wejście do cerkwi stanowi fronton w kształcie oślego grzbietu oparty na dwóch, wyraźnie oddzielonych od muru, gruszkowatych kolumnach, tworząc wrażenie „dwuwarstwowości”. Wnętrze budowli w odróżnieniu od wyglądu zewnętrznego, nosi na sobie znaki okcyndentalizacji – jest jasne, wykonane w stylu klasycystycznym. Dębowy ikonostas (wym. 4,7 * 7 m), którego twórcą był artysta moskiewski Liebiediew, a fundatorami bracia Schöen, także posiada znaki wpływów zachodnich – szczególnie widoczne jest to w stylu ikon.

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 10 października 1980.

Cerkiew w Sosnowcu jest zlokalizowana dość nietypowo. Nie wybudowano jej w centrum miasta ale w oddali od zwartej zabudowy, za torami linii kolejowej. Być może to było przyczyną że dotrwała do dziś. Jako jedyna z trzech niegdyś stojących na terenie dzisiejszego Sosnowca.

Strona www parafii prawosławnej w Sosnowcu.